Episode 184

🎭 «Γεύση από Έγκλημα» του Μάριου Βαλέρη: Μπλεξίματα στη Σκιά

Ένας αστυνομικός κόμπος με πολλαπλές όψεις – ή η ανθρώπινη ψυχή έκθετη στο φως του μυστηρίου;

🎬 Υπόθεση

Το καλοκαίρι του 1967, ο θίασος του Λιάκου Χριστογιαννόπουλου ανέβασε στο Θέατρο Ολύμπια του Πειραιά την αστυνομική θεατρική κωμωδία του Μάριου Βαλέρη, «Γεύση από Έγκλημα». Το έργο, αστυνομικού χαρακτήρα, παρουσιάζει μια περίπλοκη υπόθεση εγκλήματος, όπου ο θεατής καλείται να λύσει το μυστήριο – και αποτυγχάνει. Όπως έγραψε η κριτική της εποχής, «η λύση ο συγγραφέας την έχει επιτήδεια... αποκρύψει μέσα σε πολύπλοκα μπλεξίματα» Το αποτέλεσμα είναι μια δοκιμασία της αντίληψης, ένας γρίφος που παραμένει ημίφως, ακόμα κι όταν οι κουρτίνες πέφτουν.

👥 Χαρακτήρες & Σκιαγράφηση

Οι χαρακτήρες του έργου ζουν μέσα από τις αντιδράσεις τους στην εξέλιξη του εγκλήματος. Δεν μιλάμε για «ήρωες»· μιλάμε για φιγούρες καθημερινής ζωής που δοκιμάζονται από την πίεση: κάποιοι αφελείς, άλλοι ιδιοτελείς, κάποιοι με σκοτεινά κίνητρα.

🔹 Ο/Η κεντρικός/ή ύποπτος – η ταυτότητα και η ενοχή παραμένουν ασαφείς, καθώς ο συγγραφέας σκοπίμως πλέκει σύγχυση.

🔹 Ο/Η ντετέκτιβ ή παρατηρητής – δεν είναι απαραίτητα επίσημος αξιωματούχος, αλλά κάποιος μέσα στην ομάδα που επιχειρεί να λύσει το αίνιγμα.

🔹 Οι άλλοι χαρακτήρες – φίλοι, γνωστοί, περίεργοι, ένας μικρός κόσμος εγκλωβισμένος σε ηθικά διλήμματα, όπου η «γεύση» του εγκλήματος δεν είναι μόνο μυστήριο, αλλά και απόλαυση/τρομοκρατία.

Κάθε πρόσωπο είναι ένας καθρέφτης της κοινωνίας: ο φόβος, η περιέργεια, η αδημονία, η ενοχή και η ανάγκη αποκατάστασης της τάξης. Δεν υπάρχουν ξεκάθαρα λευκοί ή μαύροι· όλοι λειτουργούν σε τόνους του γκρίζου.

🔍 Ψυχογράφημα του Έργου

Το έργο δεν απευθύνεται στη λογική όσο στην ψυχολογία του θεατή. Είναι ένας εσωτερικός θόρυβος που δεν σπαταλάει τις φωνές, αλλά δίνει ένταση. Η σιωπή μετατρέπεται σε μουσική– μαζί με μια αγωνιώδη επιθυμία να λύσουμε το μυστήριο.

Η πλοκή είναι δόκιμη δοκιμασία ηθικής και παρατήρησης: πόσο αποδεκτό είναι να αμφισβητείς τον φαινομενικό ένοχο; Πώς αντιδρά η ομάδα όταν το μυστήριο αρνείται να λυθεί; Η απάντηση του συγγραφέα βρίσκεται στα «μπλεξίματα» – στο πλέξιμο αλήθειας και ψευδαισθήσεων, όπου η λύση δεν απαντάται, παρά απαιτείται.

🕰 Ιστορικό Υπόβαθρο & Εποχή

Το καλοκαίρι του 1967 είναι περίοδος δικτατορίας στην Ελλάδα. Η ένταση της εποχής, η δυσπιστία στις αρχές, η ανάγκη για υπέρβαση – όλα αυτά λειτουργούν ως υπόστρωμα για τη θεατρική εξέλιξη. Ο θεατής της εποχής ίσως εύρισκε στο έργο ένα αντίλαλο των κοινωνικών εντάσεων – της ανάγκης για αποκάλυψη αλήθειας και της δυσπιστίας στην εξουσία, στοιχεία που προσδίδουν βάθος στην υποδόρια ένταση της υπόθεσης.

Στον ευρωπαϊκό χώρο, το έργο δεν φαίνεται να ανέβηκε στο εξωτερικό με τη μορφή του μυθιστορηματικού δράματος. Αντιθέτως, θεωρείται τυπικό παράδειγμα του ελληνικού αστυνομικού θεάτρου της δεκαετίας του ’60, με δικό του χαρακτήρα – ελαφρώς αστυνομικής κωμωδίας, ελαφρώς ψυχολογικού θρίλερ.

🎫 Τι Αποκομίζει ο Θεατής

Ο θεατής δεν βγαίνει για να κραυγάσει «έλυσα το μυστήριο». Βγαίνει μ’ ένα αίσθημα ανασφάλειας και ύπαρξης μέσα στο μυστήριο. Αναρωτιέται: «Εγώ τι θα έκανα; Πού είμαι σε κάθε ρόλο;». Η αίσθηση που μένει είναι ότι δεν υπήρξε λύση – και αυτή ακριβώς η ασάφεια γίνεται η δύναμη, όχι αδυναμία.

Είναι ένα έργο που διεγείρει την ανασφάλεια και την παρατήρηση. Σε οδηγεί να κοιτάξεις με άλλο μάτι τους ανθρώπους γύρω σου, την πραγματικότητα γύρω σου – μια reality check παράσταση με επιμονή στην κρυφή πλευρά κάθε ανθρώπου.

👤 Ο Συγγραφέας

Ο Μάριος Βαλέρης δεν είναι ευρέως γνωστός σήμερα. Το έργο «Γεύση από Έγκλημα» ήταν σημαντικό επειδή αφορούσε την ελληνική θεατρική γραφή αστυνομικού είδους στα χρόνια της δικτατορίας, όταν τα αστυνομικά δράματα ήταν σπάνια και αναζητούσαν άλλοθι μέσα από λυρικά σκηνικά. Η συγγραφή του καταδεικνύει μια προσπάθεια να συνδυαστεί η αγωνία με το χιούμορ, να παρουσιαστεί το έγκλημα όχι ως εξιχνίαση αλλά ως ψυχολογική αφήγηση – μια «γεύση» που μένει στο στόμα.

Δεν βρέθηκαν άλλες παραστάσεις του έργου στο εξωτερικό ή σε επόμενα χρόνια στην Ελλάδα. Φαίνεται πως η παράδοση του συγκεκριμένου έργου έγινε κυρίως το 1967 και έπειτα σταμάτησε, παραμένοντας ένα θαυμάσιο παράδειγμα μιας εποχής όπου ο αστυνομικός θεατρικός λόγος χρειαζόταν ανανέωση και τόλμη.

🎭 Η Αίσθηση του Θεατή φεύγοντας από την Παράσταση

Φεύγεις σα να έχεις μείνει σε ένα ημίφως: δεν σου είπαν ποιος είναι ο ένοχος, δεν σου έλυσαν την εξίσωση, δεν σου άφησαν την ασφάλεια της ολοκληρωμένης λύσης. Αντίθετα, σου άφησαν την ανάγκη να τη δημιουργήσεις – και μαζί, την αίσθηση ότι ίσως βρίσκεσαι ο ίδιος μέσα στο μυστήριο που δεν λύθηκε ποτέ.

Συνοψίζοντας:

Το «Γεύση από Έγκλημα» είναι ένα θεατρικό παιχνίδι με τον θεατή, ένας ψυχογραφικός κόμπος, ένα δύσκολο αλλά ειλικρινές παιχνίδι μυστηρίου. Το έργο στέκεται ως εκπρόσωπος μιας ελληνικής θεατρικής τάσης, που συνδύαζε την αστυνομική πλοκή με αρτηριώδες ψυχογράφημα, αναδεικνύοντας την ανθρώπινη διάσταση του εγκλήματος. Μπορεί να μην έμεινε στην κοινή μνήμη, αλλά έχει τη θέση του ως υπενθύμιση: ότι το θέατρο δεν πρέπει να δίνει λύσεις, αλλά να θέτει ερωτήματα.

🔄 Σύνδεση με το Σήμερα: Έγκλημα ως Καθρέφτης της Ψυχής

Το «Γεύση από Έγκλημα» θυμίζει τα μεταπολεμικά whodunit – αυτά τα έργα τύπου Άγκαθα Κρίστι ή Ζαν-Πωλ Σαρτρ, που δεν ενδιαφέρονται μόνο για το “ποιος το έκανε”, αλλά για το γιατί και το τι σημαίνει αυτό για όλους μας.

Σήμερα, το κοινό είναι εξοικειωμένο με τηλεοπτικά δράματα όπως το Broadchurch, το The Undoing ή το Mare of Easttown, όπου το έγκλημα δεν είναι παρά η αφορμή για να απογυμνωθούν οι χαρακτήρες από τις μάσκες τους. Στην ουσία, το κοινό δεν ζητά τόσο τη λύση όσο την αποκάλυψη. Κι αυτό το προσφέρει και ο Μάριος Βαλέρης με τον δικό του –πρωτόλειο αλλά τίμιο– τρόπο.

💡 Εδώ, το έγκλημα δεν είναι απλώς γεγονός. Είναι μια αφορμή υπαρξιακή.

Ποιος δεν κρύβει κάτι; Ποιος δεν έχει λόγο να ενοχοποιήσει ή να σιωπήσει;

Ποιος θα επέλεγε την αλήθεια, αν του προσφερόταν το ψέμα με μια πινελιά ασφάλειας;

🧠 Το Μυστήριο ως Θεραπευτικό Άλυτο

Αξίζει να θυμηθούμε πως το «Γεύση από Έγκλημα» ανεβαίνει το 1967, σε εποχή πολιτικής καταστολής, όπου όλα ήταν φαινομενικά τακτοποιημένα. Και ξαφνικά, έρχεται ένα έργο που σου απαγορεύει να φτάσεις σε βεβαιότητα.

Σήμερα, μέσα στον καταιγισμό πληροφοριών, θεωριών, social media, fake news, το να μη μπορείς να λύσεις το μυστήριο είναι εξαιρετικά σύγχρονο. Δεν υπάρχει μια απάντηση. Υπάρχει μόνο ο θεατής, η διαίσθησή του και το εσωτερικό του όριο.

Σαν να φωνάζει ο συγγραφέας στον θεατή του σήμερα:

«Μην περιμένεις να σου πω την αλήθεια. Βρες τη μόνος. Αν αντέχεις».

📺 Από το Θέατρο στο Netflix: Αντιστάθμιση ή Επιστροφή;

Πολλά αστυνομικά έργα της δεκαετίας του ’60 χάθηκαν επειδή δεν αποτύπωσαν το μυστήριο κινηματογραφικά. Όμως το «Γεύση από Έγκλημα», αν γυριζόταν σήμερα ως τηλεοπτικό επεισόδιο, θα είχε μια θέση ανάμεσα σε διεθνείς παραγωγές. Με έναν σκηνοθέτη τύπου Παπακαλιάτη ή Γιάννη Οικονομίδη και soundtrack από The Cinematic Orchestra, θα γινόταν χτύπημα.

Στον 21ο αιώνα, το κοινό διψά για ελλειπτικότητα. Δεν χρειάζεται εξηγήσεις. Χρειάζεται βύθιση. Κι αυτό το έργο, παρά τα ελαττώματά του, το προσφέρει.

✨ Μήνυμα προς τη σκηνή:

Αν κάποιος νέος σκηνοθέτης διαβάζει αυτό το κείμενο, του λέω ξεκάθαρα: Αναβίωσε το.

Βάλε τους ηθοποιούς σε κύκλο. Κάνε το έργο διαδραστικό. Δώσε στο κοινό το δικαίωμα να υποψιαστεί, να κατηγορήσει, να διαψευστεί.

Και στο τέλος… άφησέ το χωρίς απάντηση.

Όπως ακριβώς το ήθελε ο Βαλέρης.

Όπως ακριβώς είναι η ζωή.

✨Angeli Georgia – Storyteller of Light

Η ιστοσελίδα μου

https://www.angeligeorgia.gr

Τα Podcast μου:

https://angeligeorgiastoryteller.gr